Je geluk maak je zelf, maar niet in je eentje

Een tijdje geleden kreeg ik de vraag of ik voor Fokus Lifestyle (themabijlage bij Flair) wou meewerken aan een artikel over geluk en persoonlijk welzijn. Ik twijfelde geen seconde en had een inspirerend gesprek met journaliste Heleen Driesen over vragen als:

Hoe maakbaar is ons geluk? Welke factoren spelen hierbij een rol? (evt. enkele cijfers)

In hoeverre wordt ons persoonlijk welzijn bepaald door onze sociale relaties en de mensen die ons omringen (gezin, werkrelaties, vrienden en familie, vrijetijdsrelaties…)?

Welk soort sociale context of welk soort relaties geven de meeste kans op geluk? M.a.w. welk soort relaties geven energie en welke nemen energie? 

Wanneer moet er een knipperlichtje afgaan? Wat zijn signalen dat een relatie niet goed zit?

Hoe pak je dit dan aan? Welke (positieve) keuzes maak je?

Heleen sprak ook met prof. Dr. Veerle Soyez en verwerkte de gesprekken tot het volgende artikel.

De belangrijkste voorspeller van een gezond en gelukkig leven zijn goede sociale relaties. Dus laten we ons maar beter omringen door de juiste personen. Die keuze is niet alleen de onze. Toch kunnen we werken aan duurzame, positieve relaties. Én houden we best een paar knipperlichten in het oog. “Een vriendschap of relatie moet de kers zijn op de taart, niet de taart zelf.”

Ons persoonlijk geluk is geen eenvoudige rekensom. Er zijn talrijke factoren die de uitkomst bepalen. Professor Sonja Lyubomirsky, die vijfentwintig jaar onderzoek deed aan de universiteit van Californië, kwam nog het dichtst bij een wiskundige berekening. Ongeveer 50% van ons geluk, zo stelde de psychologe, is genetisch bepaald. Sommige mensen zijn biologisch nu eenmaal  vatbaarder voor depressieve gevoelens. Slechts 10% van ons welbevinden wordt bepaald door externe omstandigheden, zoals financiële situatie of fysieke bekommernissen. Dan rest er nog 40% van ons geluk dat we zelf in de hand hebben. Een groot deel van ons welbevinden hangt af van de manier waarop we in het leven staan en omgaan met de dingen die ons overkomen.   

Ik voor jou en jij voor mij

Professor dr. Veerle Soyez van het Vlaams Instituut Gezond leven is goed bekend met het onderzoek van haar Amerikaanse collega. Ze voegt meteen een kanttekening toe. “Vooral dat laatste percentage van 40% is bekritiseerd, omdat het weinig rekening houdt met sociale ongelijkheid. Mensen die in maatschappelijke kwetsbaarheid leven, hebben heel wat minder kansen om zelf hun geluk te maken. De oncontroleerbare factoren in hun leven nemen een veel grotere plaats in.” Toch heeft iedereen wel een zekere controle over zijn eigen geluksgevoel, bevestigt dr. Soyez. Met dat inzicht werkte de professor de voorbije jaren aan een Geluksdriehoek die mensen inspireert om aan hun welzijn te werken. “De figuur bevat drie bouwblokken of competenties, die je zelf in belangrijke mate kunt versterken: jezelf zijn, je goed voelen en goed omringd zijn. Jezelf kunnen zijn, is weten wie je bent en wat je waardevol vindt in het leven. Een goed gevoel schuilt in innerlijke rust, maar ook in kennis over wat jou energie geeft of ontneemt. Warme relaties maken ten slotte dat we goed omringd zijn.”

Die relaties zijn een van de belangrijkste voorspellers van een gezonde en gelukkige levensloop, verklaart dr. Soyez. Dat bewijst een andere langlopende studie van Harvard-professor Robert J. Waldinger. “Terugkijkend op hun leven hechten mensen het meeste belang aan de betekenisvolle relaties die ze gehad hebben. Die worden vooral gekenmerkt door een gevoel van wederkerigheid: ik ben er voor jou en jij bent er voor mij. Om je gelukkig te voelen, moet je ervaren dat je iets betekent voor mensen. Tegelijk kun je erop vertrouwen dat de ander voor je klaarstaat als jij het moeilijk hebt.”

Lifecoach en therapeut Annemie Peeters van Meet your Mind ziet relaties ook intrinsiek als een tweeluik. “In een gezonde relatie is er altijd plaats voor twee zaken: verbinding en zelfontplooiing. Dat geldt niet alleen in een liefdesrelatie, maar ook in vriendschappen of op het werk. Een goede leidinggevende is iemand die je autonomie en kansen geeft, maar die je ook te hulp schiet als een project je over het hoofd groeit. In welk soort relatie ook, er is altijd dat hechtingsdiertje in ons dat wil voelen dat de ander er voor ons is. In goede en kwade dagen.”

Kers op de taart

Relaties kennen altijd hun goede periodes en mindere momenten. Ze gaan door een golfbeweging van dichtbij elkaar zijn en afstand voelen. Elke relatie vraagt daarom een investering, benadrukt Annemie Peeters. “Communiceren blijft vitaal. Een open gesprek kan het startpunt zijn om een relatie terug lucht te geven.” Soms zijn er echter signalen dat het niet meer goed komt. “In een symbiotische relatie eist de ander je helemaal voor zichzelf op. Je mag bijvoorbeeld niet meer alleen op stap of leuke dingen doen met andere vrienden. Als je niet meer de ruimte krijgt om voor jezelf te denken en handelen, zit je in een toxische relatie.” De tegenhanger van deze extreme verbinding is een te autonome relatie. “Als jouw vriend alleen maar doet wat hij zelf graag doet of jouw verhaal telkens afbreekt om het zijne te vertellen, gaat er best een knipperlicht branden. Hetzelfde wanneer je het gevoel hebt dat het telkens aan jou is om het halflege glas te vullen. De ander heeft een zodanig laag zelfbeeld dat hij of zij jou nodig heeft om zich completer te voelen. Zo’n relatie vreet op de duur ook energie. Een vriendschap of relatie moet de kers zijn op de taart, niet de taart zelf.”

Als er na veel praten niets verandert, kan het soms beter zijn om uit een relatie te stappen dan erin te blijven investeren, zijn beide experts het met elkaar eens. “Veel mensen vrezen dan dat de ander dan in een put zal vallen”, zegt Annemie Peeters. “Maar geeft dat niet juist aan dat jij die ander maar blijft dragen?” Soms heeft iemand een wake-upcall nodig om terug zijn eigen geluk te zoeken, erkent ook dr. Veerle Soyez. “Een relatie verbreken kan pijnlijk en moeilijk zijn. De uitkomst is daarom niet negatief. Op een bepaald punt in je leven is loslaten soms beter, als je het maar doet vanuit een dankbaarheid om wat de relatie geweest is.” 

Drie tips voor gelukkige relaties:

1. Laat het ideaalbeeld los. We hebben vaak een beeld van wat een gelukkige relatie moet zijn. Dat ideaal bereik je nooit. Wees in het hier en nu. Sta stil bij wat jij allemaal bent en wat de ander allemaal is. De Romeinen wisten al: ‘Gelukkig is hij die het gelooft te zijn.” Geniet bewust van de leuke dingen in het leven. Als je dat doet, maken onze hersenen meer geluksverbindingen aan. En als je glas altijd halfvol is, wie weet welke partner of vrienden trek je dan aan?
2. Investeer in relaties. Gelukkige mensen hebben iets gemeenschappelijk: hun sterke band met familie, vrienden of een liefdespartner. Investeer in die relaties. Ook al vraagt dat soms heel wat in een drukbezet leven. Maak tijd voor anderen en koester je geluk. Wetende dat dat geluk niet vanzelfsprekend of eeuwig is. Juist als het even weg lijkt te zijn, heb je die anderen heel erg nodig.
3. Heb een doel in je leven. Jaag je passie en dromen na en zet daarin vooral ook concrete stappen. In je omgeving vind je vast warme mensen die je steunen om dingen neer te zetten waar je trots op bent. Zo bevordert je eigen geluk ook dat van anderen.

Tekst: Heleen Driesen: www.heleendriesen.be

Vlaams instituut gezond leven: www.gezondleven.be

Bron: Smart Media Agency: https://issuu.com/smartmediabelgium/docs/fokuslifestyle_nl_nov23