In drie stappen naar meer zelfzorg

Als je ergens op de wereld iemand zoekt
die je meer kunt liefhebben dan jezelf,
zul je hem niet vinden.
Boeddha

We zorgen graag voor anderen en behandelen anderen graag op een goede manier. Maar: hoe behandel je jezelf? Zelfzorg is voor jouw misschien niet nodig of je vindt het niet belangrijk. Je zorgt vaak voor anderen en vergeet jezelf. Gevolg? Je krijgt last van stress, vermoeidheid, raakt opgebrand, bent gefrustreerd of wordt ziek.

Jammer dat je jezelf op de achtergrond zet. Jezelf graag zien en goed voor jezelf zorgen, maakt je gelukkiger. Juist dan kan je beter voor anderen zorgen.

Ik vertel je graag in drie stappen hoe je een goed evenwicht vindt tussen zorgen voor jezelf en voor anderen. Ga er verder mee aan de slag met de meditatie van mededogen.

Stap 1: Alleen aan onszelf denken, maakt niet gelukkig

We gaan vaak relaties aan in de hoop dat iemand anders ons gelukkig zal maken. Zo hopen we dat een nieuwe partner, een andere werkgever ons het geluk geeft waar we naar verlangen. Maar: de liefde die we zelf geven is niet altijd onvoorwaardelijk. Als liefde op redenen en voorwaarden berust en niet aan onze verwachtingen voldoet, worden we langzaam meer en meer ontevreden. We beginnen dan te twijfelen aan onszelf, aan onze partner, aan onze werkgever. We voelen ons dus niet goed en vaak gaan we dan onze partner of onze collega’s nog meer helpen in de hoop alsnog je minder alleen te voelen, je belangrijk te voelen of dankbaarheid te krijgen. Zo blijven we in een doorgaande spiraal op onszelf gericht, zoekend naar iets buiten onszelf dat ons geluk kan verschaffen.

Eeuwenoude wijsheden leren ons echter dat als we alleen aan onszelf denken, dat alleen maar lijden veroorzaakt. Als we anderen voorop stellen in ons denken en doen, zullen onze relaties pas echt bevredigend zijn.

Dzogchen Rinpoche zegt hierover: “Je kunt ieder moment de ander gelukkig maken. Juist dat leidt tot succes en rijkdom. Op jezelf gericht zijn, levert niet veel op. Dat is het korte termijn geluk. Waarover ik hier spreek is het oneindige geluk, dat je bereikt door te geven: je liefdevolle vriendelijkheid en mededogen.”

Stap 2: Jezelf graag zien

Jack Kornfield schreef: “Waarachtig mededogen bestaat erin onszelf te beminnen, onze behoeften, onze grenzen en onze reële mogelijkheden te respecteren.” Het is dus onmogelijk de ander te beminnen als je jezelf niet bemint.

Beminnen is voor een boeddhist geluk wensen voor iedereen, voor anderen en  … voor jezelf. Jezelf beminnen is de basis van geluk.

Let wel: Jezelf graag zien mag niet verward worden met tomeloos individualisme. In deze buitensporige liefde voor het zelf, zoeken we enkel onze eigen interesses en persoonlijke pleziertjes op. Dit is een vals beeld van zelfliefde. Liefde voor jezelf heeft niets te maken met een gecultiveerd individualisme of een cultuur van het zelf.

Jezelf graag zien, gaat over het ontwikkelen van een positief beeld tegenover jezelf, onafhankelijk van de kijk of de mening van anderen. En als je jezelf graag ziet, zorg je beter voor jezelf.

Stap 3: Jezelf graag zien: de basis voor goede zelfzorg

Stel je een golf voor die op een rots uiteenspat in duizenden fonkelende druppels. Elk van die minuscule druppels maakt deel uit van de golf  en de grote oceaan. Na een uiterst kort bestaan keren ze allemaal terug naar de oceaan, om vervolgens weer te worden bevrijd, opnieuw te worden opgenomen, en zo verder.  Wij zijn als die druppels. We zijn allemaal gelijk als mensen die even mogen leven op deze wereld, op zoek gaan naar geluk en vervolgens verdwijnen als de druppels in de oceaan. In dit zoeken naar geluk, ervaren we allemaal pijn. Hoe zouden we dan geen mededogen kunnen voelen met de pijn van anderen?

Mededogen is het ervaren van het lijden van een ander. Mededogen vloeit voort uit jezelf graag zien en zo de ander graag kunnen zien. Deze liefde die we voor iemand anders ervaren, is geen staat van genade die we van buitenaf bereiken. Deze liefde zit binnen in ons. Hoe meer je jezelf graag ziet, hoe groter je mededogen voor de ander.

Meditatie: Van zelfliefde naar mededogen

Om mededogen te ontwikkelen, erken je dat je het recht hebt gelukkig te zijn. Je kunt dit door je eigen ervaring te bevestigen of te bekrachtigen. Vervolgens erken je dat andere mensen, net als jij, niet willen lijden en eveneens recht hebben op geluk. Dit wordt je uitgangspunt bij het opwekken van mededogen.

Stel jezelf om te beginnen een persoon voor die lijdt, iemand die pijn heeft of zich in een bijzonder moeilijke situatie bevindt. Beschouw het lijden van deze persoon in de eerste drie minuten van de meditatie op een meer analytische wijze: denk na over het intense leed en de onfortuinlijke toestand waarin het leven van die persoon verkeert.

Nadat je een paar minuten het lijden van de persoon in gedachten hebt genomen, betrek je het op jezelf waarbij je denkt: deze persoon kan dezelfde mate van pijn, vreugde, geluk en lijden voelen als ik. Laat dan je natuurlijke reactie daarop naar boven komen, een natuurlijk gevoel van mededogen tegenover deze persoon.

Bedenk hoe graag je zou willen dat die persoon bevrijd zou zijn van dat lijden. En neem je voor dat je die persoon helpt om van zijn of haar lijden af te komen.

Je kan hier de meditatie beluisteren.